Bakanlık istatistiklerinde Türkiye’de kayıtlı işçi sayısı 16 milyona yaklaşmıştır. Lakin, kayıtsız olarak istihdam edilen fazla sayıda işçi bulunmaktadır. Bu haftaki yazımızda emekçi kardeşlerimizin işverenler karşısında İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na dayanan haklarını anlatacağız.

Sigorta primleri eksik yatırılan, sigorta primine esas ücret üzerinden yatırılmayan veyahut sigortasız çalıştırılan her emekçi kardeşim iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği gibi söz konusu eksik primlerin tamamlattırılması için işverene karşı dava açabilir. Hukuk camiasında bizler bu davaya ‘’ HİZMET TESPİT’’ davası demekteyiz. Hizmet tespiti davası kamu düzenini ilgilendiren bir dava türüdür. Çünkü hizmet tespiti ile korunan hukuksal değer çalışma hürriyeti ve sağlık hakkıdır. Bu sebeple de hizmet tespiti davasının yürütücüsü olan hakim taraf delilleri ile bağlı değildir. Söz konusu davanın tarafı sigorta primleri gerçek çalışmaya esas şekilde yatırılmayan çalışan emekçi kardeşlerimdir. Davanın davalısı ise sigorta primleri gerçeğe uygun Sosyal Güvenlik Kurumu’na yatırmayan işverendir. Kuruma, açılan hizmet tespiti davası ihbar edilecektir. Çünkü dava sonucunda verilen kararı uygulamaya mecbur olan ve işverene rücu imkânına sahiptir.

Hizmet tespiti davasının açılması için belli bir sürenin kaçırılmamış olması gerekmektedir. Bu süre 5 yıllık bir süredir. 5 yıllık süre hak düşürücü bir süredir. Hak düşürücü süre ise sayın emekçi kardeşlerim hâkim ve ilgili tüm kişiler tarafından davanın her aşamasında ileri sürülebilen bir itirazdır. Söz konusu 5 yıllık hak düşürücü süre çalışanın hizmetinin geçtiği yılın sonundan işlemeye başlayacaktır. Ancak 5 yıllık sürenin işlemeye başlamayacağı belli bazı istisnalar yönetmelikle belirlenmiştir. Buna göre sigortalının işe giriş bildirgesi, aylık sigorta primleri tablosu, dört aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi belgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiş olması; tahkikat raporu ile çalışanın işverene ait işyerinde çalıştığının tespit edilmiş olması, işçinin sigorta primlerinin eksik yatırıldığı döneme ilişkin işçilik alacaklarının kesinleşmiş yargı kararları ile sabit olması durumlarında 5 yıllık hak düşürücü süre işlemeyecektir.

Hizmet tespiti davalarında görevli mahkeme İş Mahkemeleridir. İş Mahkemelerinin olmadığı bölgelerde İş Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme davalının yerleşim yeri mahkemesi olabileceği gibi işyerinin veya işin yapıldığı yer mahkemeleri de yetkilidir.

Sonuç olarak iş hayatında sıkça karşılaşılan sigorta primlerinin işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna eksik yatırılması, hiç yatırılmaması, işe girişlerinin geç gösterilerek primlerin gerçeğe uygun yatırılmaması gibi durumlarda yukarıda genel hatları ile açıklamaya çalıştığımız hizmet tespiti davası açılabilecektir. Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle…